Trong công cuộc chuyển đổi số toàn xã hội, chuyển đổi số ngành thư viện là chương trình nhằm ứng dụng mạnh mẽ, toàn diện công nghệ thông tin, đặc biệt là công nghệ số để nâng cao năng lực hoạt động của các thư viện, hình thành mạng lưới thư viện hiện đại, góp phần nâng cao dân trí, xây dựng xã hội vững mạnh hơn
Với việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, nhất là công nghệ số trong hoạt động của ngành thư viện, giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Bắc Kạn hướng tới mục tiêu phát triển Thư viện tỉnh trở thành Thư viện điện tử theo hướng hiện đại, đáp ứng nhu cầu đọc và tra cứu thông tin của người dân; đẩy mạnh việc ứng dụng, triển khai các phần mềm quản lý thư viện, thư viện số vào hoạt động thư viện; chú trọng phát triển hạ tầng số, dữ liệu số, triển khai liên thông, chia sẻ tài nguyên và sản phẩm thông tin thư viện với Thư viện Quốc gia, thư viện các tỉnh/thành phố. 100% người làm công tác thư viện được đào tạo và đào tạo lại, cập nhật các kiến thức, kỹ năng vận hành thư viện hiện đại.
Đồng thời xây dựng Trang thông tin điện tử Thư viện tỉnh để cung cấp dịch vụ trực tuyến trên website như: Cung cấp tra cứu mục lục trực tuyến; dịch vụ cấp thẻ thư viện trực tuyến; dịch vụ tư vấn hướng dẫn bạn đọc sử dụng các dịch vụ trực tuyến, triển khai dịch vụ hỏi đáp, hỗ trợ sử dụng thư viện trực tuyến; liên kết website với các thư viện.
Bên cạnh đó, Thư viện tỉnh sẽ tập trung thực hiện thu thập, số hóa các tài liệu, thư tịch cổ, tài nguyên thông tin của các dân tộc thiểu số; ưu tiên số hóa tài liệu địa chí có giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa, khoa học của địa phương.
Đối với Thư viện cấp huyện, toàn tỉnh phấn đấu đến hết năm 2025 có 30% thư viện cấp huyện được triển khai các phần mềm quản lý thư viện, thư viện số đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế hoạt động. 50% người làm công tác thư viện được đào tạo và đào tạo lại, cập nhật các kiến thức, kỹ năng vận hành thư viện hiện đại.
Đẩy mạnh xây dựng Thư viện điện tử để đáp ứng tốt hơn nhu cầu đọc và tra cứu của bạn đọc
Giải pháp then chốt để có thể thực hiện thành công chương trình chuyển đổi số ngành thư viện chính là phát triển hạ tầng số, dữ liệu số, nền tảng số ngành thư viện.
UBND tỉnh, ngành Văn hóa xác định trong giai đoạn tới sẽ tập trung xây dựng hệ thống thư viện công cộng đảm bảo hạ tầng kỹ thuật đáp ứng yêu cầu theo hướng hiện đại, linh hoạt với nguồn tài nguyên thông tin, dữ liệu số phong phú, đa dạng đáp ứng yêu cầu, tiêu chí của thư viện hiện đại, thư viện số; chủ động khai thác các nguồn tài liệu số mở, liên kết, chia sẻ nguồn tài liệu số với các thư viện trong nước.
Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong việc quản lý thư viện, trang bị phần mềm quản lý thư viện, cung cấp các sản phẩm, dịch vụ tiện ích cho hệ thống thư viện công cộng để phục vụ cho công tác quản lý thư viện và công tác truy cập tra cứu thông tin của bạn đọc.
Xây dựng mục lục liên hợp phản ánh tài nguyên thông tin dùng chung và mục lục liên hợp với một số ngành, lĩnh vực; tăng cường dịch vụ thông tin chuyên đề, đổi mới dịch vụ thông tin thư viện theo hướng cung cấp thông tin và tri thức theo yêu cầu.
Đa dạng hóa các dịch vụ thư viện sử dụng tài nguyên số, sản phẩm thông tin số ứng dụng trí tuệ nhân tạo; xây dựng các hệ thống cung cấp dịch vụ trực tuyến và phổ biến rộng rãi tới người dân và theo từng nhóm đối tượng sử dụng.
Xây dựng, tích hợp, kết nối, liên thông, chia sẻ cơ sở dữ liệu, trao đổi tài nguyên thông tin số giữa các thư viện trong và ngoài tỉnh; hợp tác trong bổ sung, chia sẻ, dùng chung cơ sở dữ liệu hoặc quyền truy cập tài nguyên thông tin số.
Quản lý thư viện theo hệ thống để các cơ quan quản lý có thể thực hiện việc kiểm tra, quản lý.Cung cấp dịch vụ trực tuyến (giới thiệu tài nguyên thông tin mới, tra cứu tài nguyên thông tin, mượn/trả, gia hạn tài nguyên thông tin, sao chụp từ xa...) hỗ trợ học tập, nghiên cứu và giải trí cho người dân. Phối hợp giữa thư viện và bưu chính trong việc phát triển dịch vụ và hỗ trợ cước phí mượn/trả tài nguyên thông tin.
Đi đôi với việc xây dựng nền tảng số cần đồng thời đáp ứng yêu cầu về công tác nhân lực. Đội ngũ cán bộ quản lý và người làm công tác thư viện cần được đào tạo, đào tạo lại, tập huấn nhằm nâng cao nhận thức, trình độ, kỹ năng về chuyển đổi số, đáp ứng yêu cầu xây dựng và quản trị thư viện điện tử, thư viện số và chuyên sâu về quản trị mạng, an ninh mạng... Ngoài ra cần quan tâm phát triển nguồn nhân lực tại các Thư viện cấp huyện, đảm bảo mỗi thư viện đều có người làm công tác thư viện có chuyên ngành về thông tin - thư viện, có khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động chuyên môn nghiệp vụ, thực hiện liên thông thư viện; có năng lực hướng dẫn người sử dụng thư viện, sử dụng tiện ích thư viện hiện đại để tiếp cận và khai thác thông tin.
Một nhiệm vụ khác cũng có vai trò hết sức quan trọng chính là đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, người làm công tác thư viện từ tỉnh đến địa phương về vai trò quan trọng và yêu cầu sớm triển khai chuyển đổi số ngành thư viện đồng bộ với chuyển đổi số ngành văn hóa, thể thao và du lịch (bảo tàng, di sản, du lịch...) của tỉnh đáp ứng nhu cầu của mọi người dân. Đồng thời, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, bằng nhiều hình thức phong phú, lồng ghép với các hoạt động có liên quan trên các phương tiện thông tin đại chúng, cổ động trực quan, trên trang/cổng thông tin điện tử các địa phương, đơn vị...
***
Chuyển đổi số là một nhiệm vụ toàn diện của quốc gia, đã và đang diễn ra mạnh mẽ trên tất cả lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội. Chuyển đổi số ngành Thư viện cũng là một trong những nhiệm vụ quan trọng góp phần xây dựng thành công xã hội số trong tương lai./.
